Als je Tilburg hoort, denk je misschien niet meteen aan een mooi, historisch centrum. Toch zijn er bijzondere, interessante en mooie gebouwen in de stad te vinden: bijvoorbeeld het Paleis-Raadhuis.
Dit voormalige paleis is tegenwoordig onderdeel van het gemeentehuis van Tilburg en is vanwege zijn bijzondere geschiedenis beschermd als rijksmonument. Koning Willem II van Nederland had een bijzondere band met Tilburg en was er zo graag dat hij er een verblijf wilde hebben. Daarom liet hij dit paleis bouwen, waarvoor hij zelf in 1847 de eerste steen legde. Uiteindelijk heeft de koning er nooit kunnen verblijven, want hij stierf vlak voordat de bouw klaar was.
Lithografie van het recent gebouwde paleis. Tilburg, 1849
Afbeelding: maker onbekend. Gemeente Tilburg, publiek domein
Het gebouw verloor dus al voordat het in gebruik genomen werd zijn functie. In de jaren daarna werd het voor verschillende doeleinden gebruikt. In 1866 werd er een nieuw soort school in gevestigd, een HBS. De stad had geen geld voor een nieuw schoolgebouw en kwamen overeen dat de nazaten van de koning het paleis hiervoor beschikbaar stelden. Voorwaarde was wel dat de school naar de vroegere koning genoemd zou worden.
Het Paleis-Raadhuis in de tijd dat Rijks-HBS Koning Willem II er gevestigd was. Tilburg, 1875
Foto: Fotograaf T. Weijnen, Maastricht. Coll. RHC Tilburg, publiek domein
Vanaf 1866 huisde Rijks-HBS Koning Willem II in het gebouw, na een grondige verbouwing. Een van de allereerste leerlingen was meteen de allerbekendste: van september 1866 tot maart 1868 zat Vincent van Gogh hier namelijk op school. Er wordt gezegd dat de tekenlessen die de dertienjarige Vincent hier kreeg, zijn latere stijl sterk beïnvloed hebben.
In 1934 verhuisde de school naar Ringbaan-Oost. Het paleis werd opnieuw grondig verbouwd om als raadhuis te kunnen dienen. Het werd in 1936 op feestelijke wijze in gebruik genomen, zoals je op de onderstaande beelden kunt zien.
Tegenwoordig is het Paleis-Raadhuis onderdeel van het gemeentehuis van Tilburg. Sinds 1971 is het via een luchtbrug verbonden met het stadskantoor. Het Paleis-Raadhuis zelf wordt vooral gebruikt voor trouwceremonies, lezingen en seminars.
Persoonlijk vond ik het Efteling-gehalte van het gebouw altijd nogal groot, tot ik er tijdens mijn studie in Tilburg een werkstuk over maakte, en je de geschiedenis achter het gebouw en de architectuur gaat zien. Dan heeft het ineens wel iets fraais en bijzonders!
Wat bijzonder dat je de architectuur dankzij de indrukwekkende geschiedenis van dit gebouw bent gaan waarderen, Christian! Hartelijk dank voor je reactie. We horen graag wie persoonlijke herinneringen aan dit markante pand heeft.
Ik had precies hetzelfde Christian, ik wist eerst helemaal niet dat Paleis-Raadhuis zo'n geschiedenis heeft en heb jarenlang gedacht dat het een stuk kitsch was dat veel recenter was gebouwd. Ik vond het heel interessant om de historie van het gebouw te ontdekken en de verschillende invloeden op de bouwstijl (en dat het dus ècht een oud paleis is), daarom wilde ik er graag een stukje aan wijden.
