Midden jaren 50 ontstond in Nederland een nieuw fenomeen: de nozem. Het woord betekent zoiets als "opstandige jongere" of 'probleemjongere".
De nozems waren een van de eerste voorbeelden van wat we nu zien als jongerencultuur. Deze jongeren uit de arbeidersklasse stonden bekend om hun leren jacks, spijkerbroeken en brommers, en hielden er een andere moraal op na dan oudere generaties. Ze stonden bekend als verveeld, vandalistisch en gewelddadig.
Ook in een Brabants dorp als Erp ontstond deze kloof tussen de rebelse jongeren en de rest van het dorp en de kerk. Filmmaker Bert Maas besloot in 1963 een film over te maken over het contrast dat hij zag tussen de verschillende groepen. De volledige film van 16 minuten kun je via deze link bekijken. Hieronder vind je een samenvatting van de film, die de essentie van het verhaal weergeeft.
In de film zie je heel goed het contrast tussen de 'rotzooi trappende' jongeren en de dorpsmentaliteit. We zien hoe de dorpsbewoners hoofdschuddend reageren op de praktijken van de nozems, en na shots die hinten op buitenechtelijke seks of 'vrije liefde' zien we een biddende pastoor in beeld.
Extract uit Trouw van 25 oktober 1961: "Nozems zijn er niet, alleen in de steek gelaten jeugd."
Uit Trouw 25/10/1961 via delpher.nl
Het beeld van de nozems in de film is niet zo positief, ze besteden hun tijd vooral aan rotzooi trappen en behandelen de twee meisjes in de film slecht.
Nozems met bromfietsen hangen wat rond. Erp, 1963.
Still uit de film "Voor elke nozem iets achterhorizons?" van B. Maas, Collectie BHIC, nr. ERP-nozems
Achteraf gezien waren deze nozems uit Erp behoorlijk onschuldig, zegt filmmaker Bert Maas, maar met zijn film wilde hij hun levensstijl in vraag stellen. Hoe zou het aflopen met deze jongeren, als zij hun leven niet beterden en na gingen denken over hun acties? De titel "Voor elke nozem iets achterhorizons?" is hier een verwijzing naar. Zowel de jongeren als de andere dorpsbewoners en geestelijken van de plaatselijke kerk wilden graag meewerken aan de film.
Foto uit het Algemeen Handelsblad 23 Augustus 1968: Nozems dansen weg met kledingstukken van het meisje dat ze net ontkleed hebben.
Algemeen Handelsblad 23/08/1968, via delpher.nl
wanneer komt de d.v.d van teteringen bij brabant in beelden? gr ad v d list
Dank voor je vraag, Ad. Ik zie dat de beschrijving al wel online staat, maar de film zelf nog niet. Ik vraag na hoe dat zit en laat het hier weten als de dorpsfilm van Teteringen online te zien is, met de link naar de film erbij.
Het wil nog niet helemaal lukken met het online zetten van het digitale filmbestand, begreep ik van collega Joost, Ad. Een deel is inmiddels al wel te zien, de volledige film volgt hopelijk deze week. Zie: Teteringen 1960
Het woord "nozem" was feitelijk een verkorting van Nederlands Onderdaan Zonder Enig Moraal. Wie het heeft bedacht.... geen idee.
Leuke verklaring voor het woord, bedankt voor het delen!
Ik heb het even opgezocht: volgens het Etymologisch woordenboek is het woord Nozem Bargoens en is het ontstaan vanuit een Jiddisch woord, zie https://www.etymologiebank.nl/trefwoord/nozem
Het lijkt er dus niet op dat iemand de naam actief heeft bedacht.
