Overslaan en naar de inhoud gaan
Brabant in Beelden
Zoeken
In verhalen, nieuws, films en foto’s
Wielrenner Cor Wals op de T.W.E.M., Goirle jaren 20 (foto: fotograaf onbekend, collectie Regionaal Archief Tilburg nr. 012072)

Tilburgse wielerbaan T.W.E.M.

Voordat hij er zelf op de fiets stapte, verkocht Jan Pijnenburg (1906-1979) hier als jongen Kwatta op de tribunes: de Tilburgsche Wieler- en Motorbaan. Kortweg TWEM genaamd. De steile betonbaan bood op die tribunes plaats aan maar liefst 15.000 bezoekers.

Kort bestaan

De T.W.E.M. is geen lang leven beschoren. Op 7 augustus 1921 wordt de wielerbaan aan de Tilburgseweg in Goirle nog feestelijk en onder grote publieke belangstelling geopend. Na een zandbaan en een houten baan, had ook Tilburg nu een moderne betonnen wielerbaan.

Maar al in datzelfde decennium volgen meerdere faillissementen en overnames. Het lukt de verschillende eigenaren en geldschieters maar niet om van het ambitieuze project ook financieel een succes te maken. In 1937 valt het doek definitief. Gelukkig hebben we de beelden nog! Samen met berichten uit de kranten van toen vertellen ze het verhaal van deze vermaarde wielerbaan in een notendop.

"Het heerlijke weder, doch vooral de komst van Linart, den wereldkampioen, had Zondag ongeveer 12 duizend toeschouwers op de tribune doen binnenstroomen. Het was dan ook een wedstrijd, die de sportliefhebber nog lang in het geheugen zal hebben. [...] Linart heeft bewezen, dat de T.W.E.M. de snelste baan is der wereld."

Uit: Dagblad van Noord-Brabant, 26 september 1921 (bron: Delpher)

Gevaarlijk

Steile bochten

Al tijdens de allereerste race op de gloednieuwe wielerbaan wordt duidelijk dat de baan niet alleen steil, maar zelfs gevaarlijk is.

"Met een ijzingwekkende vaart wordt deze race ingezet. Nauwelijks zijn een tweetal ronden gereden of Van 't Hart, uit de bocht komende, heeft het ongeluk tegen de ballustrade te botsen, met het gevolg, dat hij van motor geslingerd wordt, en met zijn machine omlaag stort. [...] Van 't Hart blijft voor dood liggen. Na eenige oogenblikken blijkt het reeds, dat zulks gelukkig niet het geval is. Hevig bloedend wordt hij per brancard weggedragen en na verbonden te zijn naar het gasthuis vervoerd."

Uit: Nieuwe Tilburgsche Courant, 8 augustus 1921 (bron: Delpher)

Wielrenners vinden de betonnen baan te steil en meer geschikt als motor- dan als wielerbaan. Maar ook voor de stayers - motoren die als gangmakers voor de wielrenners uit rijden - vormt de hellingshoek een uitdaging, die regelmatig leidt tot ongelukken. Binnen enkele jaren wordt er nauwelijks meer een wedstrijd op de prijzige en gevaarlijke T.W.E.M. verreden.

Financiële problemen

Zwaar weer

Al snel verkeert het prestigieuze wielerproject ook financieel in zwaar weer. Meerdere keren dreigt een faillissement, en meerdere keren dient zich op het allerlaatste moment toch een nieuwe geldschieter aan. Het voortbestaan van de T.W.E.M. gaat velen kennelijk toch na aan het hart.

"De T.W.E.M. in veiling! Al maanden dreigde voor de T.W.E.M. een gevaar. Het gevaar van verkocht en dan misschien gesloopt te worden. Eindelijk is de beslissing gevallen: op donderdag 8 mei a.s. brengt Notaris Smitz te Tilburg de baan in publieke veiling."

Uit: Nieuwe Tilburgsche Courant, 23 april 1924 (bron: Delpher)

Op 8 mei 1924, nog geen drie jaar na de opening, zou de baan publiek geveild worden. Het krantenbericht was geplaatst, alles geregeld. Maar net op tijd brengen Tilburgse wielerliefhebbers zelf het nog benodigde geld bij elkaar. De veilig gaat niet door en de N.V. T.W.E.M. wordt opgericht.

"Het slechte weer in den morgen en de fiksche bui regen voor den aanvang waren oorzaak dat lang niet zooveel publiek was opgekomen als verwacht was. Het was reeds lang over drie toen nog steeds tusschen het bestuur van den Ned. Wielerbond, de directie der Twem en enkele profs, hevig werd gediscuseerd over de vraag of enkele rijders zouden mogen mederijden. Zooals gewoonlijk was er ook thans weer bij het rijden om den Ned. Kampioenstitel oneenigheid."

Nieuwe Tilburgsche Courant, 16 augustus 1924 (bron: Delpher)

Een jaar later, op 8 juni 1925, neemt een nieuw vennootschap, met een nieuwe directie, de exploitatie van de baan over: de N.V. Zuid-Nederlandsche Wielerbaan T.W.E.M. In 1926 gaat het weer mis. Er staat dan opnieuw een nieuwe directeur aan het roer, die met goedkope seizoenskaarten, races voor vrouwen en autoraces de Tilburgers weer voor de wielerbaan probeert te winnen. Tevergeefs. Het publiek laat het massaal afweten.

De baan raakt in verval. De kranten, en waarschijnlijk steeds meer ook de Tilburgse bevolking, hebben het over het gelijknamige café T.W.E.M. en dus niet over de wielerbaan, als zij deze afkorting in de mond nemen. In 1937 valt het doek definitief. De tribune is dan allang gesloopt, de wedstrijdbaan in onbruik geraakt. En de T.W.E.M. blijft een bekende naam in de regio, maar dan als horecagelegenheid.

"[...] en 't gaat ook niet te best meer in Nederland met de velodroms. Daar zie ligt de Twem, een pracht van een baan. Ze is gans verlopen, is niet meer berijdbaar. Inderdaad, de hof van Pijn [Jan Pijnenburg red.] grenst aan de velodrom van Twem. Hij ligt er nog, zoals hij vroeger in al zijn heerlijkheid daar lag, maar de tribunes zijn vergaan en onbruikbaar geworden."

Uit: De tribune, sociaal-democratisch weekblad, 6 juni 1936 (bron: Delpher)

Meer lezen over deze en andere verdwenen wielerbanen? Bekijk dan ook eens het artikel Wielerbaan T.W.E.M., Tilburg van Robert van Willigenburg op bhic.nl en de website Koersen op karakter. Voor meer foto's kun je terecht bij het Regionaal Archief Tilburg.

Reageer

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.