Dit zijn de oudste films van Brabant

Op 14 juli 1913 brengen koningin Wilhelmina en prins Hendrik een bezoek aan ’s-Hertogenbosch. Ter gelegenheid van de viering van 100 jaar Koninkrijk gaan ze daar naar de nationale tentoonstelling voor kerkelijke kunst. We zien het koninklijk paar uit de auto stappen op de Hekellaan en wandelen door het Nachtegaalslaantje. Het zijn hele bijzondere filmbeelden, want het zijn de oudst bekende bewegende beelden van Noord-Brabant!

Een kleine twee weken later, op 29 juli 1913, vindt de installatie van burgemeester Marinus van Hout plaats in Helmond. Op deze video ben je getuige van de feestelijkheden. De film opent met de aankomst van de burgemeester op het station, waarna hij per koets naar het stadhuis gaat. Je ziet ook schitterende sfeerbeelden van het publiek op het plein; kinderen kijken in de camera, de fanfare speelt in de muziektent en de straten zijn versierd.

Ook uit 1913 komen mogelijk filmopnames van een historische optocht tijdens de onafhankelijkheidsfeesten in Breda, de intocht van Sinterklaas in dezelfde plaats, en van een vliegdemonstratie bij Gilze-Rijen. Naar deze beelden doen we nog onderzoek, omdat er tegenstrijdige informatie is over zowel het jaartal als de locatie.

“We hebben veel meer oude films via het publiek gevonden”, vertelt beeldredacteur Mathilde Min. “Zo zijn er vooroorlogse films terug te zien uit de hele provincie, van Bergen op Zoom tot Boxmeer en van Oss tot Helmond. Helemaal mooi is dat je deze oudste films van Brabant nu op één plek kunt bekijken: www.brabantinbeelden.nl/oudstefilms.”

Op een kaartje van Brabant kun je per plaats alle oude films terugzien. Staat jouw plaats niet op het kaartje, dan hebben we geen films van voor 1940 gekregen uit die plaats. Maar niet getreurd, want het wil niet zeggen dat ze er niet zijn. Het is goed mogelijk dat er in archieven of op zolderkamers nog oudere films liggen. Als dat zo is, dan horen we dat heel graag. We blijven de kaart van Brabant met oude films dan ook continu aanvullen.

We zijn voor deze actie op zoek gegaan naar films van vóór 1940. Televisie bestond nog niet, amateurfilm stond nog in de kinderschoenen. De alleroudste films zijn dan ook gemaakt voor de bioscoop. Daar werden toen ook journaals vertoond. Vandaar dat we tussen die oude films vooral lokaal nieuws, zoals koninklijk bezoek, de benoeming van een burgemeester of een overstroming, terugzien. Vanaf de jaren 20 en 30 zien we ook bedrijfsfilms en de allereerste familiefilms.

Het is heel bijzonder dat we nu op bewegend beeld kunnen terugzien hoe onze provincie er ruim 100 jaar geleden uitzag. En we weten uit krantenberichten dat er zelfs nóg eerder gefilmd is, zelfs al rond 1900. De kans dat zo’n film nog bestaat, is heel erg klein. Maar dromen mag, dus wie weet heeft iemand de gouden tip die ons naar zo’n film leidt.

Soms is een film wel bewaard gebleven, maar zorgt de informatie die erbij te vinden is voor onduidelijkheid. Dan starten we zelf een onderzoek. Zo staat nog niet helemaal vast dat de filmbeelden uit 1913 uit Breda ook echt uit dat jaar en die plaats komen.

Van een film waarvan gedacht werd dat het om de Belgische vlieger Jan Olieslagers in Gilze-Rijen ging, weten we bijvoorbeeld inmiddels dat het zeer waarschijnlijk om de Fransman Adolphe Pégoud in Woudesteijn bij Rotterdam gaat…. Leuk detail: de piloten zijn mogelijk met elkaar verwisseld door de volle snor die zij beiden hadden.

Zo blijft het werk met archief, met oude film in dit geval, een mooie speurtocht. Een zoektocht waar we de hulp van ons publiek ook echt bij nodig hebben: zij herkennen misschien net dat ene gebouw of die lokale beroemdheid waardoor we de film beter in de tijd of ruimte kunnen plaatsen.