De bus als tijdsbeeld

Praat mee

Zo rond de vorige eeuwwisseling hangen veel veranderingen in de lucht. Eén daarvan is op het gebied van openbaar vervoer. Absolute koploper is de bus. De bus vergroot letterlijk de leefwereld van onze (over)grootouders in Brabant en is een dankbaar onderwerp van gesprek in de BHIC-podcast Het geheugen van Brabant.

Zuidooster en BBA

Niet zo vreemd dat de namen van de grootste Brabantse busvervoerders van weleer in ons collectieve geheugen zijn beland. De Zuidooster en de BBA (wat staat voor Brabantsche Buurtspoorwegen en Autodiensten) klinken veel oudere Brabanders dan ook bekend in de oren. De naam van de bus veranderde van tijd tot tijd en zo ook het uiterlijk.

Bussen die meer weg hadden van een (paarden)tram of auto in de allereerste jaren, bussen met ronde vormen en glanzend blik halverwege de vorige eeuw, en de opvallende gele kleur van de bussen in de jaren 80. Zie je een bus op een oude foto of film, dan weet je vaak direct uit welke periode deze is: de bus als tijdsbeeld.

Luister ook naar de BHIC-podcast over de bus

Net als de tram of auto

Jaren 10 & 20

De paardentram en de autobus naar Boxtel in de Taalstraat, Vught ca. 1929 (foto: politie Vught, collectie BHIC nr. FOTOVU.1188)

Opening busremise Zuidooster, Uden (foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC nr. UDE2230)

Open (auto)bus van de N.V. 's-Hertogenbosch, Vught en Voorburg (foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC nr. FOTOVU.4924)

Benzineschaarste

Jaren 30 & 40

Magirus bus met Hainje carrosserie, Grave 1939 (foto: H. van de Berg, collectie BHIC nr. 2126-000260)

Autobus van de BBA met kolengasgenerator, Sint-Michielsgestel ca. 1943 (foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC nr. FOTOSM.0474)

Bekijk meer oude foto's van bussen

Bus van de Brabantsche Buurtspoorwegen & Autodiensten (BBA), Veghel

foto: J. van Eerd, collectie BHIC nr. 1955-003909

Glimmend blik in ronde vormen

Jaren 50 & 60

Bedevaartsbus van de Zuid-Ooster met ziekenvervoer, Beauraing (België) (foto: H. van de Berg, collectie BHIC nr. 2126-000246)

Schoolreisje van Internaat Sint-Nicolaas, Oss jaren 60 (foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC nr. DCINT-000217)

Bus van Zuid-Ooster Tours (foto H. van de Berg, collectie BHIC nr. 2126-000255)

Kloosterlingen van de De Essenburgh stappen uit de bus, Heeswijk 1957 (foto: Abdij van Berne, collectie BHIC nr. 1695-004088)

Kleurrijk strak

Jaren 70 & 80

Minister Westerterp stapt in de gele streekbus, Ravenstein 1975 (foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC nr. RVS-002654)

De markt met auto's en een BBA-bus, Veghel 1980 (foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC nr. FOTOSC.1941)

Pastoor uit Venhorst als vrijwillig chauffeur van de buurtbus, Boekel 1979 (foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC nr. BCB1714)

BBA Stadsbus lijn 2 in de Amsteleindstraat, Oss 1978 (foto: Paul van der Werff, collectie Stadsarchief Oss via BHIC nr. BCO010818)

Jaren 90 & 00

Streekbuschauffeur voor lijn S21 naar Grave met zijn eerder gewonnen bokalen voor beste chauffeur (foto: J. Smeets, collectie BHIC nr. 1907-006168)

Arriva-bus op de lijn 's-Hertogenbosch - Grave, ca. 2007 (foto: collectie T. Cruijsen / BHIC nr. 1903-001399)

Lijn 157 naar Veghel staat klaar voor vertrek, Uden 1994 (foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC nr. 1608-005980)

Laatste rit van buschauffeur Van Gaal, Grave 1993 (foto: J. Smeets, collectie BHIC nr. 1907-005675)

Bekijk oude films van bussen

Wachten bij de bushalte

foto: J. Schellinx, collectie BHIC

BiB

Door Mathilde Min

op 6 november 2023

Reageren

Thema's

Podcast

Verkeer & vervoer

Over de Maas bij Grave

Winkels op wielen

Uitgelicht

Koninklijk bezoek aan Den Bosch in 1913

Truus Smulders-Beliën, Amsterdam 1947 (foto: J.D. Noske/Anefo, collectie Nationaal Archief nr. 2.24.01.09-902-2367)

Ons mevrouw: de eerste vrouwelijke burgemeester

...

Stormramp trekt toeristen

Zesvoudig Brabants huwelijk is wereldnieuws

Spaanse gastarbeiders aan de maaltijd in Schijndel (foto: beeldcollectie Jansen de Wit, collectie BHIC nr. 1906-001017)

Spaanse gastarbeiders bij Jansen de Wit

Filmstill uit 'Alleen de herinngering is gebleven'

...

'Toen hoorde ik het salvo'

...

Verdwenen Woenselse spoorwegovergang

Benzine: 53 cent per liter

Rommelpotterij, Geef me 'n cent, dan ga ik voorbij

Een haarwerk of haarstuk ter nagedachtenis aan Maria Anna van Riel - Van de Pol (21 september 1863 - 22 maart 1920).

...

Haarfijne herinneringen

Reacties

De tweede foto uit de jaren '10/'20 toont de opening van de garage van de ATO (Algemeene Transport Onderneming) in Uden. Veel later werd deze inderdaad door de Zuid Ooster gebruikt. De ATO was in 1926 door de Nederlandsche Spoorwegen opgericht om grip te krijgen op die concurrent: de autobus! Noord Brabant was één van de provincies waar de ATO voet aan de grond kreeg en veel lijnen exploiteerde, o.a. rond Uden en Breda. In de tweede wereldoorlog werden de nog overgebleven lijnen over het algemeen ondergebracht bij andere dochterondernemingen van NS, zoals Vitesse, één van de bedrijven die opging in de Zuid Ooster. (Zie mijn boek 'Per ATO en Spoor, 20 jaar omstreden autobushistorie' uit 1987.) Wat mooi dat deze zeldzame foto hier is geplaatst!

Bedankt Jan Erik, voor jouw deskundige reactie en aanvulling bij onze informatie. Ik heb nooit geweten dat de NS deze 'concurrent' heeft opgericht. Maar het klinkt wel heel logisch.

Met plezier heb ik geluisterd naar de podcast over het busvervoer in Brabant. Als kind van de toenmalige inspecteur van de Zuid-Ooster heb ik ong 20 jaar gewoond bij de stalling/werkplaats van de Zuid-Ooster in den Bosch.
Daar was o.a. ook de bus gestald die in de podcast wordt vermeld, nl de DAF 6778 met kenteken VB-32-66.
Ik vond het altijd leuk om, als de bussen na de dienst terug in de stalling kwamen, die bussen af te tanken. Mijn moeder was daar niet blij mee want dan stonk ik naar dieselolie..... Later ben ik beland in het transport en voornamelijk met DAF gewerkt als chauffeur en monteur.

Wat betreft de podcast een paar opmerkingen:
Bij de Zuid-Ooster heetten de "stewardessen" gewoon conductrices, waarvan ik er nog diverse heb meegemaakt als we met de bus reisden....

Verder wordt er gesproken over samenwerking tussen de Zuid-Ooster en de BBA. Volgens mij werd dat van overheidswege opgelegd want er heerste altijd wat animositeit tussen de 2 bedrijven. Ik herinner me nog dat er wel eens gestaakt werd en dat de BBA chauffeurs dreigden de banden of de ruiten te saboteren van de Zuid-Ooster bussen die wel bleven rijden....

Op diverse foto's die op uw site staan herken ik nog mijn vader. Leuk!

Succes met deze site en met de historie van Brabant.

Met vriendelijke groeten,
Ed van den Berg

Wat leuk dat je dat hier laat weten, Ed. En uit alles blijkt wel: je hebt er veel meer verstand van! Juist goed dat je hier deze aanvullingen plaatst, wie weet kunnen we daar later nog wel eens wat mee.

Begrijp ik het nu goed dat je vader ook chauffeur is geweest? Of haal ik nu twee dingen door elkaar?

Ik hoor het graag.

Van Ed van den Berg kregen we per mail nog een uitgebreider verhaal, dat ik met zijn toestemming ook hier plaats. Veel dank voor het delen van je herinneringen, Ed!

Mijn vader is begonnen als taxichauffeur bij de fa Mina van de Rydt & Co in Grave. Hij was daar later ook buschauffeur en ging dan ook mee over naar de MaasBuurt Spoorweg, Vitesse en toen Zuid-Ooster.

Hij werkte zich op tot inspecteur met als standplaats Den Bosch.

Hij hield zich bezig met het maken van de dienstregelingen en dienstroosters voor de chauffeurs van de hele Zuid-Ooster, en was daardoor vaak op weg naar andere rayons zoals Venlo, Venray, Gennep, Grave, Uden en Den Bosch.

Als kind vond ik dat zeer interessant en ik hielp hem vaak met het controleren van roosters en dienstregelingen waarbij de drukproeven moesten worden gecontroleerd op drukfouten. Tevens organiseerde hij, wat men tegenwoordig de "Logistiek" noemt, de voettochten van Pax Christie die eens per jaar met ongeveer 40 bussen op een woensdagmiddag vanaf de Veemarkthallen in Den Bosch vertrokken en de deelnemers naar diverse plaatsen in Brabant brachten. (Ik reed dan wel eens stiekem mee met een van de chauffeurs....).

Waar hij ook ong 5 à 6 keer per jaar de logistiek van regelde, waren de bedevaarten van het comité "Pro Maria" uit Boxtel. Die bedevaarten werden op zondagen gereden naar Beauraing in zuid België. Meestal rond de maand Mei.

Voor die organisatie waren in de hoogtijdagen wel 60 bussen nodig die hij ook moest bijhuren van andere busbedrijven. Elk jaar ging ik wel 1 of 2 keer mee om getuige te zijn van deze happening. Niet voor de bedevaart maar vanwege de bussen en heel die ambiance met chauffeurs en om onderweg te zijn. Ik moest dan wel om 04.00 uur opstaan en dan reed ik met mijn vader mee naar de Belgische grens waar ik dan instapte in de reserve bus die met wat onderdelen en 2 monteurs de rit begeleidde.

Over het vervoer in Brabant en de relatie tussen Zuid-Ooster en BBA moet ik hierbij opmerken dat er nooit BBA bussen hebben meegereden tijdens die bedevaarten!