Het moet een lawaai en een stank van jewelste zijn geweest in het centrum van 's-Hertogenbosch in de vroege jaren van de motor- en autosport als er weer eens een toertocht verreden werd. Dat weerhield de honderden toeschouwers er niet van om een kijkje te nemen bij de ronkende motoren, getuige de spaarzame foto's en zelfs een filmfragment uit lang vervlogen tijden.
Motorclub Brabant
Hotel Central op de Bossche Markt was het thuishonk van de leden van Motorclub Brabant. Althans, dat was het in de jaren 20 van de vorige eeuw. Niet verwonderlijk dus dat juist vanaf deze plek in die jaren 'behendigheidswedstrijden' voor motoren en auto's van start gingen en eindigden. Zoals de Dwars door Brabant-rit. Met gemiddeld maar liefst 30 km/uur raasden de deelnemers vervolgens door het Brabantse land tijdens een 'sportieve rit'.
"Reeds om half tien verzamelden zich een menigte automobilisten en motorrijders op de Markt alhier voor Hotel 'Central', in afwachting van de start welke om elf uur plaats had, onder groote belangstelling van het Bossche publiek. [...] Van de 35 deelnemers verschenen er 33 aan de start"
uit: Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbosche courant, 1 juli 1921 (via Delpher)
Dwars door Brabant-rit, 's-Hertogenbosch 1928
beeld: M. van der Bruggen, collectie BHIC nr. VDBRUGGEN-01
"De voor dezen rit uit de Motorclub 'Brabant' benoemde Regelingscommissie heeft dit traject thans uitgezet over de meest veilige wegen en door de mooiste streken van die provincie, zoodat het niet alleen een sportief genot zal zijn aan dien rit deel te nemen, maar tevens menigeen in kennis zal brengen met het vele natuurschoon, dat Brabant den bezoeker biedt."
uit: Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbosche courant, 23 juni 1928 (via Delpher)
De lengte van de toerrit varieerde nogal. In 1925 bijvoorbeeld werd een tocht van 180 kilometer verreden, verdeeld in vijf trajecten. "In het laatste waarvan is ingelascht een terreinrit van ca. 6 km over een aardigen landweg met een stukje hei met hier en daar een mul plekje," aldus de aankondiging in de Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbosche courant op 26 juni 1925 (bron: Delpher). Twee jaar later lezen we in de krant Het Huisgezin van 22 juni 1927 dat de zesde editie van de Dwars door Brabant-rit een lengte van maar liefst 320 kilometer heeft.
Bewijs van kwaliteit
Door weer en wind waren de rijders een hele dag onderweg. Niet iedereen behaalde de eindstreep. Om zo'n lange toertocht tot een goed einde te brengen, was niet alleen het karakter van de deelnemer van belang, maar ook de kwaliteit van zijn motorvoertuig.
De uitslag van de motorrit wordt door verkopers van auto's en motoren dan ook gebruikt als bewijs voor de betrouwbaarheid van door hen verkochte merken. Al bladerend door de Brabantse kranten van toen, levert ons dat in ieder geval aansprekende advertenties op.
"Een woord van hulde aan alle deelnemers, welke den rit geheel volbrachten en in 't bijzonder aan het wedstrijdcomité door welke zorg en organisatie alles vlot van stapel liep."
uit: Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbosche courant, 1 juli 1921 (via Delpher)
Bovenstaand filmfragment komt uit een van de films van Matheus (M.A.G.) van der Bruggen, bankier in 's-Hertogenbosch. Leden van de familie Van der Bruggen reden geregeld mee met deze motorrit en in 1927 konden deelnemers aan de 'Dwars door Brabant-rit VI' bij Matheus terecht voor het reglement. Ook broers Ad (A.C.) en Jan (J.P.) van der Bruggen waren vroege motor- en autobezitters en reden mee met dergelijke toertochten.
Matheus had een van de eerste filmcamera's in de stad en legde zijn omgeving in de periode 1928-1930 vast op celluloid. Meer filmopnames van zijn hand, met daarbij ook meerdere andere motor- en autoritten uit die tijd, vind je via brabantinbeelden.nl/films. En wil je meer lezen en zien over de achtergrond van deze films, bekijk dan het artikel Een eeuw terug met de familie Van der Bruggen.
Huldiging van Theo Jansen door leden van de Motorclub Brabant, 's-Hertogenbosch 1923
foto: fotograaf onbekend, collectie Erfgoed 's-Hertogenbosch nr. 0052711
Het bestuur van Motorclub Brabant in 1929
foto: collectie Erfgoed 's-Hertogenbosch nr. 26837
