Varkens en Brabant hebben al heel lang iets met elkaar. Had de Brabantse boer van vroeger naast een paar kippen en een geit ook vaak een of twee varkens rondscharrelen, vandaag ben je met duizend varkens op stal een kleintje.
In een eeuw tijd is onze omgang met varkens ontzettend veranderd. Was het varken eerst meer een huisgenoot, waarvan na de huisslacht ieder onderdeel gebruikt werd, nu wordt het bijna gezien als product en wordt het varken puur voor het vlees gehouden. In 2019 leefden er maar liefst een kleine zes miljoen varkens in Brabant.
Alle onderdelen van het varken werden na de huisslacht gebruikt. De blaas, bijvoorbeeld, werd opgeblazen, te drogen gehangen en op Vastenavond door kinderen gebruikt als foekepot.
Voor veel oudere Brabanders was het in hun jeugd de normaalste zaak van de wereld: zo eens per jaar werd het varken geslacht. Meestal in oktober of november. Dan kwam een beroepsslachter naar de boerderij of een familielid slachtte zelf.
Na de slacht werd het varken dan buiten op een ladder gehangen om uit te sterven. Een paar dagen later kon het varken ontleed en verwerkt worden door de boerin. Tot balkenvrij, zult en bloedworst bijvoorbeeld; of gerookte hammetjes en gepekeld spek. Alle onderdelen werden gebruikt. De blaas, bijvoorbeeld, werd opgeblazen, te drogen gehangen en op Vastenavond door kinderen gebruikt als foekepot.
video: fragment uit een film van de familie Leemans, collectie BHIC, nr. LEE-04
Familie Verhoeven met hun dieren: een varken, een geit en een hond, Sint-Oedenrode
foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC, nr. DCSOE-000173
