De mandenmaker en de brouwer, de rietdekker en de wever, de touwslager en de hoefsmid: stuk voor stuk ambachtslui die leefden van hun handwerk.
Vaak ging de kunst van dat ambacht over van vader op zoon en van moeder op dochter. Hun harde werk levert mooie plaatjes op. Van handen die altijd bewogen en van bezige bijtjes. Kijk mee over de schouder van de ambachtswerker van weleer.
Bij het werk van de klompenmaker en de timmerman heeft iedereen wel een beeld. En ook de imker en de schoenmaker zijn bekend. Maar wie kent er nog een spoelster, mattenvlechter of mandenmaker? Soms herinneren alleen familienamen nog aan het ambacht van onze voorouders.
Ambachtelijk gewerkt wordt er ook nu nog volop in ons land. Denk maar aan de ambachtelijke brouwer of bakker. Toch zijn veel ambachten zo veranderd dat van handwerk geen sprake meer is of wordt de handenarbeid uitbesteed aan arbeiders in verre landen.
Neem bijvoorbeeld de touwslager, een vrijwel uitgestorven beroep. Deze ambachtsman liep een groot deel van zijn werkdag achteruit. Hij maakte namelijk stevig touw door eindeloos heen en weer te lopen met garen dat hij continu ronddraaide op zijn touwslagerij - ook bekend als lijnbaan – tot het touw de gewenste dikte had. Zo'n lijnbaan kon wel 350 meter lang zijn!
Het vlechten van manden was echt thuiswerk en werd gedaan naast alle andere werkzaamheden op de boerderij. Ook wevers werkten veelal vanuit huis. Vaak moesten mensen meerdere ambachten, en ook ander werk, combineren, om rond te kunnen komen. En dat naast het draaiend houden van het huishouden en het grootbrengen van de kinderen!
Thuiswever, Tilburg 1910
foto: fotograaf onbekend, collectie Regionaal Archief Tilburg nr. 44807
Koen, maak je mijn schoen?
Ja, juffrouw, ik zal 't dadelijk doen
Koen, maak je 'm sterk?
Ja, juffrouw, dat is mijn dagelijks werkKoen, is mijn schoen klaar?
Ja, juffrouw, betaalt u maar
Koen, ik heb geen geld ontvangen
Nu, dan blijft uw schoen daar hangenWant op klanten zonder geld
Daar ben ik niet op gesteld
Dag, Koen
Dag, juffrouw zonder schoen
Rijmpje uit de oude doos
Een aangepaste bijdrage van dit artikel verscheen eerder in het magazine Brabeau.
Meer artikelen met foto's en films over oude en moderne ambachten vind je op de thema-pagina Ambacht & Industrie. Bijvoorbeeld over de touwslager en de mandenmaker.
