Fabrikantenfamilie Dor bouwde omstreeks 1892 een zinkfabriek in het vennengebied tussen Budel en Weert: Budel-Dorplein. In de omgeving van de fabriek lieten de Dors huizen en voorzieningen voor de arbeiders bouwen.
Nystar, of zoals de Kempensche Zinkfabriek voorheen werd genoemd: de Société Anonyme des Zincs de la Campine, werd in 1892 gebouwd. Ruim 130 jaar later wordt er nog altijd volop zink gemaakt, maar nu onder de naam Nyrstar. In de beginjaren werd er een compleet dorp uit de grond gestampt om de arbeiders te huisvesten.
Dorplein is een zogenaamd fabrieksdorp, vergelijkbaar met Batadorp en Philipsdorp. Echter, de oprichters van de fabriek en dus ook het dorp, de Waalse broers Lucien en Emile Dor, gingen nog een stap verder. Het dorp is vernoemd naar de broers en was lange tijd eigendom van 'De Zink', zoals de fabriek door de inwoners van Dorplein wordt genoemd. Hier golden eigen wetten en regels, en de voertaal was Frans.
Opmerkelijk genoeg bemoeide de gemeente Budel zich niet met wat er in het dorp gebeurde. Alle voorzieningen werden verzorgd door de fabriek; van onderdak, water, stroom en licht tot zelfs de diensten van de pastoor, arts, onderwijzer en veldwachter, die allemaal op de loonlijst van 'De Zink' stonden. Overtreders van de wet werden vastgezet in het eigen "prisonneke" van het dorp.
De ontwerper van Projet de Dorplein was Emile Dor. Oorspronkelijk stond dit project bekend als Nieuwdorp en in de volksmond als De Aauw Hei. In 1893 werd de naam Dorplein officieel vastgesteld door de gemeente Budel. Omdat de zinkfabriek op een afgelegen terrein werd gebouwd, moesten er tal van infrastructurele werken en voorzieningen voor de medewerkers worden aangelegd. De hooggeplaatste medewerkers van de fabriek bekleedden bestuurlijke functies in het dorp, en zelfs het schoolhoofd en de rector stonden op de loonlijst van de fabriek. Ook de nutsvoorzieningen werden door de fabriek geleverd.
De eerste bewoners waren Waalse arbeiders die hun vakkennis en ervaring meenamen en functies in het middenkader vervulden. Zij hadden het aanvankelijk niet gemakkelijk, omdat de meeste voorzieningen nog gebouwd moesten worden en zij de taal niet spraken.
Geleidelijk aan werden er echter steeds meer voorzieningen gerealiseerd. De arbeiderskolonie was volledig afhankelijk van de Budelse zinkfabriek. Dorplein had een rijk verenigingsleven, zo waren er onder andere een;
https://brabantinbeelden.nl/verhalen/budel-dorple…
mooie website!
win - win situatie door vlamingen & walonen, komt in Nederland minder voor
Dank voor deze leuke reactie Gijs, ken je Budel zelf ook goed?
