Philips-woningen

Praat mee

Philips groeit in enkele decennia uit tot een megaconcern met tienduizenden werknemers, een ongekend aantal voor die tijd. De komst van al deze werknemers uit alle delen van het land, zorgt voor een grote druk op de stad en omliggende dorpen.

In 1910 start Philips met de aanleg van Philipsdorp, een tuindorp voor de werknemers van Philips op het grondgebied van de gemeente Strijp. Meerdere wijken in opdracht van Philips volgen. De nadruk van de Philips-woningen lag op het creëren van een gehele wijk met woningen voor medewerkers en hun gezinnen. De bouw vond plaats in de buurt van de Philips-fabrieken, waardoor medewerkers dicht bij hun werk konden wonen. Het blijft niet bij fabrieken en woningen, Philips zorgt ook voor bedrijfsscholen, parken, sport- en ontspanningsvoorzieningen enzovoort.

Gezonde & aantrekkelijke

Leefomgeving

De woningen waren bedoeld voor verschillende inkomensgroepen binnen het bedrijf, met diverse typen huizen en verschillende voorzieningen. Er werden rijtjeshuizen, appartementen en eengezinswoningen gebouwd, allemaal met het oog op comfort en functionaliteit. Het ontwerp en de bouw van de Philips-woningen werden zorgvuldig uitgevoerd, waarbij aandacht werd besteed aan de kwaliteit van de materialen en de architectonische stijl. Er werd gestreefd naar een gezonde en aantrekkelijke leefomgeving voor de medewerkers en hun gezinnen.

Stabiliteit, veiligheid en gemeenschap

De woningen droegen bij aan het verbeteren van de levenskwaliteit van de medewerkers en het versterken van de onderlinge banden binnen de Philips-gemeenschap. Het bood een gevoel van stabiliteit, veiligheid en gemeenschap, waardoor medewerkers zich betrokken voelden bij het bedrijf. Het was een belangrijke stap in het sociaal beleid van het bedrijf en een voorbeeld van de betrokkenheid van Philips bij het welzijn van zijn medewerkers. Het heeft een blijvende impact gehad op de woonomstandigheden en de bedrijfscultuur van Philips.

Plattegrond van Philipsfabrieken: tussen - de spoorlijn (Eindhoven-Best, boven); - Emmasingel (rechts); - Bezemstraat, Strijpsestraat, Willemstraat (onder); - Elburglaan, Bezuidenhoutseweg (links).

Foto: Vervaardiger onbekend, Collectie RHCe, nr. 136710

Voorbeelden van

Philipswijken

Philipsdorp: Dit is waarschijnlijk het meest bekende voorbeeld van een wijk die door Philips is gebouwd. Philipsdorp werd in de jaren 1910 - 1920 gebouwd om huisvesting te bieden aan de werknemers van Philips. Het is een van de eerste tuindorpen in Nederland en bestaat uit arbeiderswoningen met kenmerkende rode bakstenen en groene tuinen.
Villapark Tongelre: Ook in het Villapark van Tongelre zijn woningen gebouwd in opdracht van Philips N.V. Anton Philips bouwde in 1907 villa De Laak. Daarna volgden andere villa’s van fabrikanten en later werden er woningen gebouwd voor het hogere Philips-personeel.
Philipsdorp-Zuid: Deze wijk ligt ten zuiden van het originele Philipsdorp en heeft vergelijkbare architectuur en sfeer. Het werd gebouwd in de jaren 1920 - 1930 en bood ook huisvesting aan de arbeiders van Philips.
Drents Dorp: Deze wijk werd aan het einde van de jaren 1920 en begin jaren 1930 gebouwd door de Nederlandse Heidemaatschappij in opdracht van de gemeente Eindhoven. Het oorspronkelijke doel van het Drents Dorp was om onderdak te bieden aan de arbeiders die naar Eindhoven waren gekomen om te werken bij Philips. Het idee was om een wijk te creëren met een dorpse sfeer en uitstraling, waar de arbeiders zich thuis konden voelen.
Tuindorp: Deze buurt bevindt zich in de wijk Oud-Stratum in het stadsdeel Stratum in Eindhoven. In de volksmond wordt de buurt het Witte Dorp genoemd. De buurt is in de jaren 1930 ontworpen door architect. Het is de laatste vooroorlogse wijk van Eindhoven. Deze wijk werd in het begin vooral bewoond door niet-katholiek personeel van Philips. Het verhaal ging dat de straten juist daarom naar heiligen genoemd waren.
Oostenrijkse huizen: Na de Tweede Wereldoorlog waren veel nieuwe en vervangende woningen nodig. Philips wilde snel een aantal huizen bouwen en kwam in contact met twee firma's in Oostenrijk. Samen sloten ze een overeenkomst voor de levering van 400 houten montagewoningen. Deze huizen zijn o.a. in Doornakkers West, Doornakkers Oost, Bezuidenhoutseweg en Schuttersbosch gebouwd.
De Laak: Dit is een wijk in Eindhoven die in de jaren 1950 werd ontwikkeld door Philips als onderdeel van een grootschalig huisvestingsproject voor de werknemers van het bedrijf. De wijk bestaat uit een mix van eengezinswoningen en appartementen.
Limbeek: Deze wijk in het noorden van Eindhoven werd in de jaren 1960 gebouwd en is genoemd naar de Limbeek, een klein riviertje dat door het gebied stroomt. Ook hier was Philips betrokken bij de ontwikkeling en bouw van woningen voor werknemers.

Zelfbouw met

Montagewoningen

Na de Tweede Wereldoorlog was er een grote behoefte aan nieuwe en vervangende woningen in Nederland. Echter, bouwmaterialen waren schaars. In 1947 bereikte het aantal werknemers van Philips in Eindhoven een recordhoogte van 24.000. Het bedrijf wilde snel huizen bouwen, vooral voor het middenkader. Om dit te realiseren kwam Philips in contact met twee bedrijven in Oostenrijk. Zij sloten een overeenkomst voor de levering van 400 houten montagewoningen. Deze woningen werden als bouwpakketten per trein naar Nederland vervoerd en werden betaald met aardappelen en Philips-producten, waaronder radiotoestellen.

Van deze 400 houten woningen werden er in diverse delen van Tongelre in totaal 172 opgebouwd, zoals in Doornakkers West en Doornakkers Oost. De opzet was om een wijk te creëren met een tuindorp-achtige uitstraling, met ruime kavels en grote tuinen, omringd door veel groen. Naast Tongelre werden ook andere locaties voorzien van deze houten woningen, zoals de Bezuidenhoutseweg in Strijp en Schuttersbosch in Stratum.

Montagebouw van woningen voor Philips-medewerkers.

Beeld: Polygoon Journaal Hollands Nieuws, weeknummer 485