Overslaan en naar de inhoud gaan
Brabant in Beelden
Zoeken
In verhalen, nieuws, films en foto’s
Eieren bedelen, Helvoirt 1937 (foto: Fotopersbureau Het Zuiden, collectie BHIC nr. 1631-000780)

Eieren bedelen in de Goede Week

Eieren bedelen: deze eeuwenoude traditie is bijna overal uitgestorven. Zo niet in Helvoirt, Haaren en Cromvoirt. Hier is het gebruik blijven bestaan en wordt het eieren halen nog altijd vanuit de basisscholen georganiseerd. Op een vaste dag in de week voor Pasen gaan de schoolkinderen er langs de deuren, voor eieren en geld.

Film en foto's

De grote groep jongens (en later ook meisjes) die met zelfgemaakte Paasstokken al zingend en roffelend van deur naar deur gaat, zowel in de dorpen als in het buitengebied, levert aansprekende beelden op. Samen met fragmenten uit de krant van maart 1937 geven foto's uit de vorige eeuw een mooie indruk van dit eeuwenoude gebruik in die jaren. En dankzij Cees van Roessel en zijn 'Filmclub Haarens Journaal' kijken we daarnaast mee over de schouders van de deelnemende schooljeugd eind jaren 70. Hij legde het 'Paaseieren halen' in het jaar 1979 namelijk uitgebreid vast op film.

Wij zijn benieuwd:

Kende jij deze traditie van het eieren bedelen?

Paaseieren ophalen

Haaren 1979

Eieren bedelen in de Goede Week

Helvoirt 1937

We slaan de krant van 25 maart 1937 open en lezen daarin het volgende verslag over 'Traditie, aardige gebruiken in Helvoirt en Cromvoirt'...

"Op den stillen landweg tusschen Helvoirt en Cromvoirt haalt de auto in den vroegen ochtend een vroolijke schare jongens in. Ze zingen luid en zwaaien met dikke stokken waarvan stukjes uit den groenen bast zijn gesneden in grillige bochten naar beneden wentelend [...] De jongens zijn er op uit om Paascheieren te halen. Een aardig folkloristisch gebruik dat zich de jaren door onveranderd handhaaft."

bron: Provinciale Noordbrabantse en 's Hertogenbossche Courant, 25-03-1937 via Delpher

Bedelversje

Vrouwke, vrouwke, doe je best
Haal je eieren uit het nest
Van de witte hennen
God zal ze kennen
Een ei is geen ei
Twee ei is een half ei
Drie ei is een Paasch-ei

"'Dank-oe wor' zeggen nu de jongens en als de wind zijn ze dan van de boerderij. Het erf is weer verlaten en de boerin tapt over de roode plavuizen naar de 'goei-kamer' waar ze de boel aan het beredderen is voor den naderenden Paasch. Over haar gerimpeld gelaat glijdt een glimlach. Beelden uit haar jeugdjaren, toen de broertjes er ook op uittrokken."

Er zit een gatje in de deur,
Daar loert een gierig duvelke deur.

"Dat is Judas. Die heeft tot taak om de centen te bewaren die ze krijgen wanneer er geen eieren voorradig zijn [...] Hij telt de dubbeltjes en de stuivers en de losse centen, telkens weer, telkens weer. Judas is een gierigaard en wil altijd meer."

"Ver over het middaguur is de bent bij de Distelbergen aangekomen, meer dan anderhalf uur loopen van het dorp [...] Moe van het heen en weer draven tuimelen ze op het mos en maken haastig de knapzak los. 

Met groote happen verdwijnen de forsche sneden boerenmik met spek in de hongerige magen."

"Ze gaan nu 'vlag-veroveren', een echt oud jongensspel dat altijd nieuw blijft. Daarmede houden zij zich een paar kleine uurtjes bezig en dan trekken ze in gesloten gelid huistoe. Als ze doodmoe en wéér hongerig bij de school aankomen, is de 'bovenmeester' present en eerlijk wordt de buit verdeeld."

bron: Provinciale Noordbrabantse en 's Hertogenbossche Courant, 25-03-1937 via Delpher

Achtergrond

Traditie

De Paastijd kent vele tradities. Denk aan het rondlopen met een Paastak met daarop een broodhaantje met Palmzondag of het kleuren en beschilderen van Paaseieren. Het eieren bedelen is ook zo'n traditie, die zelfs teruggaat tot de Middeleeuwen. Een enkele plaats houdt dit gebruik in ere.

Goed doel

Nog altijd gaat de schoolgaande jeugd van Helvoirt namelijk op de woensdag voor Pasen langs de deuren. Voor eieren, maar ook voor geld. Ook in Haaren en Cromvoirt is de traditie nog in leven. Waar de opbrengst tot ver in de vorige eeuw verdeeld werd onder de jeugdige deelnemers, gaat deze nu naar het goede doel. En waar dit vroeger een bedelfeest was, waarbij armen bij de rijkeren mochten bedelen om voedsel, zijn het nu scholieren die eieren en geld ophalen voor anderen, al krijgen ze ook snoep toegestopt.

De meeste eieren zijn voor de voedselbank, het geld was de afgelopen jaren bestemd voor onder andere Stichting KiKa, het door oorlog getroffen Oekraïne of, dichter bij huis, de kindervakantieweek.

Kerk en school

Vroeger ging het de kinderen vooral om de eieren. Aan het einde van de 40-daagse Katholieke vastentijd, die loopt van Aswoensdag tot Pasen, waren er op veel boerderijen eieren in overvloed. De 'Goede Week', de laatste zeven dagen van de vasten, was de ideale periode om langs de deuren te bedelen om eieren. Deze Paaseieren waren een welkome aanvulling op het feestmaal met Pasen thuis.

Na afloop werden ze op school verdeeld en mochten de jongens hun deel mee naar huis nemen. De dubbeltjes en kwartjes die zij daarnaast ophaalden waren voor de kerk en gingen naar de katholieke missie. Tegenwoordig gaat het eieren halen uit van de scholen en lopen niet alleen de jongens, maar ook de meisjes mee.

"Paasch-ei eten, een oud gebruik. Paasch-ei halen, een stukje folklore, dat hopelijk nog heel lang bewaard zal blijven."

bron: Provinciale Noordbrabantse en 's Hertogenbossche Courant, 25-03-1937 via Delpher

Reageer

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.