15 november 2024

Een eeuw terug met de familie Van der Bruggen

Ze gaan terug tot ver in de jaren twintig van de vorige eeuw: de vaak haarscherpe opnames in zwart-wit van de familie Van der Bruggen. Zij wandelen en zwemmen met de kinderen bij Vught, rijden met een hele vroege auto door de straten van 's-Hertogenbosch en vieren Koninginnedag in Cromvoirt.

Motorsport en wielrennen

Ook maken ze uitstapjes en verre reizen. Naar de bollenstreek en Amsterdam, zelfs naar Parijs, Biarritz en Barcelona. Wat opvalt: de familie had al vroeg interesse in de motor- en autosport, en in wielrennen. We zien de Tilburgse wielerbaan T.W.E.M. in volle glorie en rijden mee met vermaarde motorwedstrijden uit de twintiger jaren, zoals de Dwars door Brabant-rit en de Elf Provinciale Hoofdsteden-rit

Het zijn unieke filmopnames die ons in een keer terugbrengen naar het gegoede leven van een katholieke Brabantse familie van een eeuw geleden. Recent herontdekt en onttrokken aan de vergetelheid. En dat dankzij een Buick van 1924-1926...

Een van de eerste

Brabantse autobezitters

Deze vondst begon namelijk met een Brabants kenteken, de N-769, in 1908 verstrekt aan de heer M.A.G. van der Bruggen uit 's-Hertogenbosch. Willem Vermeulen stuit op de website deautovanmnopa.nl bij toeval op deze naam. Het kenteken is van een oom van zijn overgrootmoeder, en er staat een foto bij van zijn auto - een Buick - en gezin.

Het gezin Van der Bruggen met hun auto met kenteken N-769, 's-Hertogenbosch ca. 1928

beeld: M. van der Bruggen, collectie BHIC nr. VDBRUGGEN-07

Puzzelstukjes

Benieuwd naar meer neemt hij contact op met het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) in 's-Hertogenbosch. Daar blijkt dat het archief over een tiental hele oude films beschikt, waarover weinig bekend is. Tot nu. De foto van de Buick is een filmstill uit een van deze films en dankzij Willem komen we in contact met Ted van der Bruggen, kleinzoon van Matheus Augustinus Gertrudis (M.A.G., beter bekend als Thieu) van der Bruggen.

Thieu blijkt niet alleen de gelukkige bezitter van een van de eerste auto's in Brabant, hij heeft ook een van de eerste filmcamera's: eentje die draait op 9,5-mm, een formaat smalfilm dat eigenlijk alleen in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw gebruikt werd. Met een schat aan kennis en contacten binnen de familie Van der Bruggen leggen Ted en Willem de puzzelstukjes van de oude filmbeelden langzaam maar zeker op hun plek.

M.A.G. van der Bruggen met zijn echtgenote Anna Wilhelmina Maria Klaassen en hun eerste vijf kinderen, 's-Hertogenbosch ca. 1928 (foto: privé-collectie familie Van der Bruggen)

Thieu van der Bruggen met zijn echtgenote Anna Wilhelmina Maria Klaassen en hun eerste vijf kinderen, 's-Hertogenbosch ca. 1928

foto: privécollectie familie Van der Bruggen

Thieu en Anna achter het stuur.

foto: privécollectie familie Van der Bruggen

"Als mijn opa ging rijden trok hij altijd speciale autohandschoenen aan."

Kleinzoon Ted van der Bruggen (1953) over zijn opa Thieu

's-Hertogenbosch en Cromvoirt

Kermis, Kindsheid & Koninginnedag

Het leven van de familie Van der Bruggen speelde zich grotendeels af in en rond 's-Hertogenbosch en Cromvoirt. Filmopnames van de kermis in Den Bosch en Koninginnedag in de bosrijke omgeving van Cromvoirt geven een mooi inkijkje in hoe deze bijzondere dagen in het vooroorlogse Brabant gevierd werden.

RK Brabant

Dit was ook het Brabant waarin Rooms-katholieke uitingen, feesten en rituelen het straatbeeld bepaalden. Een non op straat, de eerste heilige communie van een van de kinderen, maar ook een optocht van de Heilige Kindsheid, waarbij jonge kinderen verkleed als bisschop, zuster of missionaris geld ophaalden voor de missie, zijn op de films te zien.

Verder filmde vader Van der Bruggen het dagelijks leven van zijn gezin: een dagje in het bos, spelen in de tuin of koffie drinken op het terras.

Spelen in de tuin, 's-Hertogenbosch jaren 20

beeld: M. van der Bruggen, collectie BHIC nr. VDBRUGGEN-08

Wedstrijden

Op de motor

De Van der Bruggens hadden niet alleen als een van de eerste Brabanders een auto, ook waren zij de trotse bezitters van verschillende motoren, al dan niet met zijspan. Het bezit van een motorvoertuig was in die tijd alleen weggelegd voor de welgestelden, die er dan vaak hobby in hadden om deel te nemen aan toertochten en behendigheidswedstrijden.

Op film vastgelegd

In de kranten uit de jaren twintig komen we de naam Van der Bruggen veel tegen in de berichtgeving over motorwedstrijden met namen als de Elf Provinciale Hoofdsteden-rit en de Dwars door Brabant-rit. Extra leuk: deze werden door Thieu ook geregeld op film vastgelegd.

Aan de start van de Elf Provinciale Hoofdsteden-rit, Breda 1929

beeld: M. van der Bruggen, collectie BHIC nr. VDBRUGGEN-03

Deelnemer en organisatie

In de kranten van toen lezen we dat de Van der Bruggens deze tochten niet alleen verreden, maar dat zij ook in de organisatie zaten. Zo konden deelnemers aan de Dwars door Brabant-rit van 1927 voor het reglement terecht bij M. van der Bruggen aan de Bossche Pensmarkt en nam diezelfde Van der Bruggen zitting in de regelingscommissie van de editie van 1928.

Hoogstwaarschijnlijk gaat het hier om Thieu (M.A.G.) van der Bruggen, de maker van 'onze' filmbeelden. Een aantal jaar eerder, eind juni 1921, reed hij ook zelf mee met een Indian, net als zijn jongere broer Ad (Adrianus Christianus) van der Bruggen met zijn Harley Davidson. Zij waren twee van de 35 deelnemers en vielen dat jaar helaas buiten de prijzen.

Elf Provinciale Hoofdsteden rit, Dagblad van Noord-Brabant, 20 april 1929

"Daarom motorenthousiasten en automobilisten reserveer den dag van 29 juni 1928 voor den 'Dwars door Brabant-rit VIII'. Toont door groote deelname de vele moeiten en zorgen zich door de Regelingscommissie voor dien rit getroost, te apprecieeren en wil het weder dan met ons zijn, dan zal het een groote propagandadag zijn voor de motorsport in ons Zuiden."

Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant, 23 juni 1928 (via Delper.nl)

Tilburg

Wielerbaan T.W.E.M.

Bijzonder om hier uit te lichten zijn de filmopnames van een verdwenen wielerbaan: de Tilburgsche Wieler- en Motorbaan, kortweg T.W.E.M, in Goirle. Het was een betonbaan met steile wanden, waar renners als Jan Pijnenburg hun rondes reden, met plaats voor maar liefst 15.000 bezoekers.

Motoren, wielrenners en publiek op de Tilburgsche Wieler- en Motorbaan (T.W.E.M.), Goirle ca. 1928

beeld: M. van der Bruggen, collectie BHIC nr. VDBRUGGEN-01

Eind jaren twintig

Het is 1928 of 1929 als Thieu van der Bruggen de vermaarde wielerbaan bezoekt en er filmopnames maakt van het publiek, de renners en de race. Het is mogelijk dat ook broer Jan (Johannes Petrus) van der Bruggen, net als Thieu een zeer vroege autobezitter én wielerkampioen op de baan, hier ook bij aanwezig was, al hebben we hem (nog) niet kunnen spotten.

Naast de motor- en autosport trok ook de wielersport de belangstelling van de familie. En gelukkig maar, want daardoor kunnen wij nu deze filmbeelden nog zien.

Bekijk de films uit de jaren 20 van Van der Bruggen

Roaring twenties

in Parijs

Veel van deze familiefilms zijn gemaakt in en rond 's-Hertogenbosch, maar de familie Van der Bruggen ging er ook geregeld op uit. Zo zijn we onder meer getuige van een bezoek aan de bollenstreek, Noordwijk aan Zee en Amsterdam. In de hoofdstad bekijkt de familie de verkoolde resten van het Paleis voor Volksvlijt, het tentoonstellingsgebouw dat in april 1929 door brand werd verwoest.

Buitenlandse reizen

Interessant om te zien zijn ook hun buitenlandse reizen. Naar Lourdes bijvoorbeeld, of naar Keulen, Biarritz en Barcelona. En zo lopen we ook mee door de straten van het Parijs in de twintiger jaren, waar de Van der Bruggens konden proeven van de roaring twenties in de Franse hoofdstad.

Een bezoek aan de Franse hoofdstad Parijs, 1929

beeld: M. van der Bruggen, collectie BHIC nr. VDBRUGGEN-02

Over de collectie

Alle familiefilms van de familie Van der Bruggen kun je bekijken op brabantinbeelden.nl/films, met zeer vroege films van onder meer 's-Hertogenbosch, Cromvoirt, Tilburg en Breda. Het meest bijzonder zijn de opnames uit de jaren twintig van de vorige eeuw, geschoten op een speciaal soort film dat we niet vaak zien, zelfs niet in het archief: 9,5 mm. Verder zitten er ook een aantal films bij van iets recentere datum, uit de jaren veertig en vijftig.

De filmrollen zijn jaren geleden naar het archief gebracht door Els Verberk-van der Bruggen. Ze zijn gemaakt door haar vader Matheus Augustinus Gertrudis van der Bruggen, geboren in 1887 in 's-Hertogenbosch en in de familie beter bekend als Thieu. Onlangs zijn de films teruggevonden, eerst in het archief, en later online door de familie Van der Bruggen.

Met speciale dank aan Willem Vermeulen, Ted van der Bruggen en overige familieleden Van der Bruggen.

Filmblik en 9,5 mm-filmrolletje 'Pathé baby'

foto: Mathilde Min, filmrol en -blik uit de collectie van het BHIC

Neem bij interesse in oude auto's en vroege autobezitters zeker ook een kijkje op deautovanmnopa.nl. Hier vind je ook veel meer informatie over de familie Van der Bruggen en hun voertuigen.