De grijze Tilburgse straten veranderen in een zee van gekleurde lichtjes. Kreten als “Nog eentje dandanannn” en "Op naar de Turbo Topopopop" echoën door de binnenstad. En de geur van verse oliebollen hangt in de lucht. Kortom het is weer Tilburgse kermis.
Deze Brabantse kermis is niet alleen de grootste van de Benelux, maar heeft ook een lange geschiedenis. In een akte uit 1567 wordt al melding gemaakt van een "Tilborchse kermisse". Waarschijnlijk is het evenement ontstaat uit een oogstfeest of boerenkermis, waarbij het vermaak werd gezocht in muziek, dansen, eten en drinken.
De draaimolen op de Tilburgse kermis van 1938.
Beelden: J. van Mulkens, collectie Regionaal Archief Tilburg, nr. F0195.
Pas aan het einde van de negentiende eeuw komen de eerste attracties. Hierdoor gaat de oude boerenkermis, steeds meer lijken op het evenement zoals we het nu kennen.
Rondom de eeuwwisseling was film ook een populaire vorm van vermaak op de kermis. In 1899 kwam voor het eerst een reizende bioscoop naar de Tilburgse kermis.
Vanaf de jaren twintig worden de attracties steeds groter. Met in 1924 zelfs de eerste achtbaan. Dit was een spectaculaire houten coaster waarvan het treintje via een drop in het water kwam.
Mis je deze goede oude tijd? Tegenwoordig kun je in Tilburg op de nostalgische kermis nog steeds in het verleden duiken.
Een ritje in een achtbaan tijdens de Tilburgse kermis van 1956.
Beelden: J. van den Berkel, collectie Regionaal Archief Tilburg, nr. F0195.
Attracties op de Tilburgse kermis in de late jaren zestig.
Beelden: Lauran Wijffels, collectie Regionaal Archief Tilburg, nr. F0265.
De Tilburgse kermis blijft groeien en wordt zelfs de grootste van de Benelux. Attracties worden spectaculairder en vaste bezoekers zoals 'Luchtbuks' Ria van Dijk (1920-2021) worden lokale beroemdheden. Daarnaast trekt Roze Maandag sinds 1990 jaarlijks duizenden bezoekers extra naar de kermis en is daarmee één van de grootste pride-evenementen van ons land.
Zelfs de lokale taal is door het zomerfeest verrijkt. Zo spreekt de Tilburger over de Hooggaatie; bij de rest van Nederland beter bekend als het reuzenrad.
Naar verwachting komen ook dit jaar weer duizenden liefhebbers zwieren en zwaaien in Tilburg. De kleine boerenkermis van weleer is hiermee lang verleden tijd. Hoewel... muziek, dansen, eten én drinken zijn nog altijd onlosmakelijk verbonden met de Tilburgse kermis.
De Tilburgse kermis in 1976. Met de "Hooggaatie", buiten Tilburg bekend als het reuzenrad, op de Heuvelring.
Beelden: Lauran Wijffels, collectie Regionaal Archief Tilburg, nr. F0264.
Er ging vroeger een hardnekkig gerucht in het rond dat de textielstad Tilburg de eerste was die een vakantie gaf. Deze vakantie scheen in de kermisperiode te vallen en de reden van deze vakantie was dat er toch geen enkele Tilburger kwam werken met de kermisdagen. Of het waar is weet ik niet, maar als Hilvarenbekenaar de Tilburgers kennende als mijn broekzak zie ik ze er goed voor aan.
Dat is een heel opmerkelijk gerucht, Jack! Hartelijk dank voor het delen. We zijn natuurlijk erg benieuwd wat de Tilburgers hier zélf over te zeggen hebben ;)
