Binnenkijken: kijkje in de keuken

Wat een heerlijke site. Het is zwijmelen!

maar er gebeurde meer in de keuken, ik kom uit een gezin van 6 kinderen 3 jongens en 3 meisjes. douches waren er toen nog niet,
ik ben van 1949 , en we woonden toen in Strijp "het Drents dorp" in Philips huizen, die hadden geen douches, die kregen we pas in 1957/58
met een Geizer, want we hadden ook geen warm water, dat was een genot.
normaal wasten we ons zaterdags in de keuken in een teil, met warm water, het warme water kwam uit de fluitketel die op het gasfornuis
verwarmt werdt , want een geizer hadden we ook nog niet, die kregen we pas toen we de douches kregen.
als het water in de teil koud werdt, dat ging er weer een volle fluitketel warm water bij.
het was water werdt niet vernieuwd als de volgende gewassen werdt. want dat werdt te duur aan water en gas.
en duurde te lang voor we alle 6 gewassen warendat, ging gewoon in het zelfde water, en dat zes keer, alleen de laatste kreeg
bij het afspoelen nog een fluitketel warm schoon water . en altijd gingen die meiden eerst, en mochten wij jongens niet bij de keuken in de buurt komen.
ik snap nog niet waarom.

Wat 'n boeiend geheel. Herinneringen. Ook in huis alleen in woonkamer kolenhaard, die moeder 's morgens opporde. In tuin kolenhok. Wekelijks kolenboer.
Om de kachel droogrek met was. In de winter ijs op je bed. Succes.

Ja die oude olie en kolenkachel die ken ik ook nog goed, die hadden we thuis ook. die kolenkachel, dat was een zwarte gietijzeren kachel met mica ruitjes, met een deurtje aan de voorkant dat open kon. bovenop aan de voorkant van de kachel zat een klepje waar je de kolen kon bij vullen, naast de kachel stond een kolenkit. met eierkolen er in. als de kachel dreigde uit te gaan, dan maakte je het klepje voorkant open en vulde zo de kolen weer bij uit de kolenkit. dat ding stond er altijd vol langs. boven op de kachel zat ook een klepje, die kon je openmaken dan, zag je een afdek plaat voor de hitte, daarin zat een gat dat afgesloten werd met twee platte ronde ringen, en een ronde deksel, die kon je er afhalen, dan keek je zo bovenaf zo in het vuur, op dat gat kon je dan een ketel water zetten om te verwarmen, door die ringen kon je het gat vergroten of verkleinen, naar gelang de grote van de ketel die je erop wilde zetten. soms legde ik, of mijn 1 van mijn andere broers, er twee of drie aardappelen op, om te poffen.

De kolen werden een keer per maand in de schuur bijgevuld door de kolenboer, die dan achterom de plaats op liep, met een mud kolen in een jutezak op zijn schouder. in de schuur hadden wij een hoekje van houten wandjes gemaakt waar de kolen in lagen, als die bijna leeg was dan werd die bijgevuld door de kolenboer, en die kwam zelf altijd om bij te vullen.
Hij kwam elke keer 2 mud (1 mud is =- 45 kilo) brengen, altijd eierkolen. want die branden het beste. zodoende was de huiskamer altijd verwarmt. als het nodig was. de voorkamer was altijd koud 's winters. het huis waarin ik opgroeide had een grote kamer, die in het midden een scheidingswand had met 2 schuifdeuren, met glas en lood ramen, dat was de voorkamer, of te wel de goeje kamer zoals dat werd genoemd, hij ging alleen zondags open. die was dus in de winter altijd steen koud, want die kolenkachel alleen, kon die hele huiskamer, als die schuifdeuren open waren, niet verwarmen. ken je nagaan hoe koud het dan boven was, daar was geen verwarming op de slaapkamers, (maar daarover dadelijk meer.)

Met andere woorden, veel kou en ellende, maar dat was heel gewoon, je wist niet beter. het smerigste was, het leeg maken van de kolenbak, die onderaan de kachel zat, die trok je er onderuit, want daar zat de as van de verbrande kolen in, je liep er mee naar buiten, om hem schoon te maken, daarna plaatste je hem weer terug in de kachel. het was een stoffig gedoe allemaal. ook stond er regelmatig een groot wasrek in de kamer bij de kachel om kleding te drogen. en als die meiden hun kleding aan het wassen waren, dan hingen die rekken door het hele huis aan de deur. en daar hingen af en toe dingen aan, waar je van dacht, past dat allemaal wel. die droogrekken hingen vol van de wijde rokken en pettycoats, die stijf stonden van het stijfel, en zeker vrijdags, dan gingen die pettycoats in een emmer water met stijfsel, want zaterdags wilde ze met vriendinnen op stap, en moesten ze droog zijn. dan moesten ze de stad in met opgestoken en getoupeerd haar dat stijf stond van de Wellaform haarlak en (vond ik altans), dat spul stonk door het hele huis een uur in de wind, van het geparfumeerde drijfgas. je kon af en toe geen adem halen. ze stonden met die bussen te spuiten over dat haar alsof met graffity bezig waren. het was een grote nevel.

De was werd gedaan op een 4 pits gasstel in de schuur. ik heb regelmatig de ketel op moeten zetten van mijn moeder, dat was een flinke zinken ketel, die vol water moest, die ketel stond op een 4 pits gasstel. die werd dan aan gezet, en kon de boel verwarmen naar kookpunt. er ging altijd een zakje blauw van Reckitts in, dat mocht ik absoluut niet vergeten, die bond ik dan met een koortje aan de handvaten van de ketel, en de deksel ging erop. dat gebeurde altijd op zondag, en s'maandags s'ochtends was alles warm. en kon mijn moeder met de was beginnen, en dat alles ging met de hand, op een wasbord en een ovale teil, en dat voor 8 man, grote vuile vlekken op de kleding werden nog met groene zeep ingesmeerd en over de hand gewassen. de natte was ging door de vringer die je met de hand moest rond draaien. en werd toen aan de waslijn gehangen om te drogen, dat ging zomer's en s'winters zo. dat gebeurde altijd buiten. op de plaats. wasmachines en centrifuges bestonden toen nog niet, dat moest nog uitgevonden worden. dat kwam pas half jaren 60 geloof ik,

Maar dat veranderde allemaal toen de oliekachel kwam, een lange slanke kachel, die aangesloten was aan een dunne olieleiding (het was geen olie maar peut, een soort petroleum) die op de plint langs de muur vast zat, en naar buiten liep tot op de plaats, waar een oliedrum op zijn kant lag, op 2 bokken, en daarop aangesloten was met een kraantje. dat kraantje stond altijd een beetje open, voor toevoer van peut naar de kachel, die peut liep via een regulator die aan de kachel zat, zo de kachel in. op de bodem van de kachel lag een asbest plaatje 100x100 mm, daar liep de peut over heen, je liet er dan een lucifer op vallen, en na vaak 3 /4 pogingen pakte het plaatje vlam en brande de kachel.

Als de olie op was dan bestelde we bij Philips op Strijp T de olie, want daar zat een Etos kolen en oliehandel, daar liep ik of mijn broer altijd naar toe, (want telefoon hadden we nog niet.)
waar ik een x aantal liters moest bestellen, die we dachten nodig te hebben. die bestelling werd meestal daags erna bezorgd. voor het huis stopte dan een bestelwagentje met een olietank erop met een lange slang op de achterkant, die werd afgerold en door het huis getrokken. door de bezorger, door de voordeur, de gang, door de kamer naar de tuindeuren. naar de plaats waar die oliedrum stond, en werd zo weer gevuld. de slang werd weer opgerold, en de wagen vertrok weer. soms liep de olie tijdens het vullen over die oliedrum heen, dan zat hij te vol, en zat de slang helemaal onder. en als de bezorger die dan weer oprolde, dan stonk het hele huis naar de peut, waar mijn moeder echt niet blij mee was, want het was echt een penetrante geur die lang bleef hangen. en dan stonden de hele dag de deuren open.

In de jaren 65/70 hebben mijn ouders de tussenwand in de kamer weg laten halen, en we hadden zoals ze dat toen noemde een doorzonkamer. lang heb ik daar niet van kunnen genieten, want mijn ouders gingen 2 jaar later verhuizen van Strijp (Drentsdorp) naar Woensel (het Hool) daar heb ik nog een twee jaar gewoond. toen trouwde ik en ging op mijn eigen wonen. na 20 jaar in Strijp gewoond te hebben. vanaf mijn geboorte tot mijn trouwen. van 1949 tot 1970.

Om terug te komen op de slaapkamer, in de zomer stierf je van de hitte, s'winters van de kou, zeker die winter van 1963 (de koudste die we ooit gehad hadden) dan vroor het soms zo hard dat de bloemen op de binnenkant van het raam stonden. wij hielden er dan vaak onze hand tegen, mijn broers en ik, zodat de handafdruk op het ijs stond. en soms ademde wij er tegen, en schreven er dan woordjes op. en dat tot onvrede van mijn moeder, want als het ijs overdag weg smolt van die ruitjes kon je de hand of text nog zien. daar was ze niet blij mee. als het echt hard vroor dan kregen we er nog een deken bij, en soms ook nog een jas op het bed. was wel lekker slapen zo. de centrale verwarming was nog niet eens uitgevonden.

Toen kregen we van philips douches in de wijk. we keken er naar uit wanneer wij aan de beurt waren. het was het gesprek van de dag die douchjes, de huur ging daardoor wel een beetje omhoog, wat we aan huur betaalde weet ik. toen het eindelijk zover was,dat wij aan de beurd waren, kwam de uitvoerder kijken waar die douce moest komen, het bleek dat de beste plaats was langs de ouderlijke slaapkamer, daar moest een stuk van ingeleverd worden voor de bouw van de douche. het was een gesloop en getimmer van je welste, maar na 2 weken was het klaar, het was boven een rommel en beneden ook, want er moest ook een gasleiding aangelegd worden, en er kwam een Fasto Gijzer in de keuken voor warm water. eindelijk, we hadden warm water en een douch, we zijn een koning te rijk, zij mijn moeder.

Maar toen hadden we regelmatig het probleem, wie ging eerst en hoelang stond zij of hij er onder, mijn vader en moeder hielden dat strak in de hand. duurde het te lang dan werd er onderaan de trap in de gang geroepen, hoe ist ? nog lang. en als het dan nog te lang duurde dan draaide mijn vader de warmwaterkraan even dicht, en dat hielp wel. dan wordt je echt vlug.

Het was heel gemoedelijk in het drentsdorp iedereen kon iedereen, het was altijd goedemorgen. als je elkaar tegen kwam. de melkboer kwam dagelijks langs, de bakker ook, je hoefde er niet voor thuis te blijven, die wisten al wat je nodig had, en het stond of lag altijd tegen de voordeur aan, niemand die er aan kwam. mijn vader rekende altijd af aan het einde van de maand. ook de wekelijkse boodschappen bij de Gruyter. dat was elke week een weekend tas vol. dat was mijn taak, tja, het was voor 8 man voor een week. met het snoepje van de week, een kleine verrassing van de gruyter bij de boodschappen, waar we elke week benieuwd naar waren. we vroegen elke keer hee mam wat was het snoepje van de week?. ik kreeg dan altijd een boodschappenboekje mee, waarin stond wat we nodig hadden, en ik mocht dan die zware tas naar huis sjouwen. pfff.

de toddenboer kwam maandelijks
langs om de todden op te halen, en een week na de kerst kwam die zelfde man de konijnenvellen ophalen. als je een konijn geslacht had voor de kerst, hij liep altijd achter door het gangetje hart te roepen van, todden of konijnenvellen.

als er iemand overleden was in de buurt, dan werd
er altijd een kerkdienst gehouden, en soms liepen mijn oudere broer en ik (omdat het in Drente de gewoonte was) met een stoet door de straat naar de kerk, wij hielden dan de krans van de buurt vast, en liepen voor de lijkwagen vooruit. zo gingen wij in kolonne naar de kerk, en later naar het kerkhof, dat is twee keer voor gekomen. wij waren geen Drentenaren wij waren eindhovenaren, die in strijp in het Drentsdorp woonde.

het is een heel verhaal geworden, er komen steeds meer herinneringen in je op. dan denk je, dat had er ook nog bij gemoeten. maar het is goed zo.

aldus Bert van Herk ehv oktober 2021

Ik kom uit Rijen, 50 jaar geleden. Waar moet ik dan zoeken?