Spanjaarden in Eindhoven

In de jaren 30 van de 20e eeuw kwamen er Spaanse vluchtelingen naar Eindhoven als gevolg van de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939). Deze burgeroorlog brak uit na een militaire staatsgreep tegen de wettige regering, waarbij generaal Francisco Franco aan het hoofd stond van de rebellen, die bekend stonden als de Nationalisten. De Nationalisten waren tegen de Republikeinse regering.

Eindhoven was een van de steden in Nederland waar Spaanse vluchtelingen een veilig onderkomen vonden. De Nederlandse autoriteiten en humanitaire organisaties, zoals het Nederlandse Rode Kruis, speelden een belangrijke rol bij het bieden van hulp en opvang aan de vluchtelingen.

De Spaanse vluchtelingen in Eindhoven werden geconfronteerd met uitdagingen bij het aanpassen aan hun nieuwe leven. De meesten waren gedwongen om hun geboorteland achter te laten en stonden voor de taak om een nieuw bestaan op te bouwen in een vreemd land met een andere taal en cultuur. Ondanks deze uitdagingen werden velen van hen goed ontvangen door de lokale gemeenschap en kregen ze steun bij het vinden van huisvesting, werk en onderwijs voor hun kinderen.

Gunstige voorwaarden

De eerste golf van Spaanse gastarbeiders kwam naar regio Eindhoven in de tweede helft van de jaren 1950. Een groep van negentig gastarbeiders met een jaarcontract van Philips op zak vertrok in februari 1963 uit het Spaanse Cáceres. Ze waren afkomstig uit het noorden van de gelijknamige provincie. Ze werden vanuit Cáceres per bus of per trein vervoerd naar Madrid en vandaar per trein via Irún en Parijs naar Roosendaal. Vervolgens gingen ze per bus naar Eindhoven, waar ze op 8 februari aankwamen.

Ze werden aangetrokken door de vraag naar arbeid en de gunstige arbeidsvoorwaarden in Nederland. De arbeiders uit Spanje werden voornamelijk ingezet in de productiesector, zoals bij de Philips-fabrieken en andere industrieën in de regio. Deze arbeiders speelden een belangrijke rol in het vullen van de vacatures die ontstonden door de economische groei en industrialisatie. Ze werkten vaak lange uren en verrichtten arbeid die cruciaal was voor de ontwikkeling van bedrijven zoals Philips.

Onderdak

De eerste groep Spaanse gastarbeiders werd gehuisvest in een kamp gelegen in Someren. Daarnaast werden gastarbeiders ook opgevangen in Middelbeers, Horst-America en Sevenum. Philips richtte later kampen op in Maarheeze (El Pinar) en El Prado in Eindhoven, gelegen op het huidige industrieterrein De Hurk. Na vier maanden verhuisden de Spaanse gastarbeiders naar pensions om ruimte te maken voor nieuwkomers.

Er bestond enige verwarring over het voedsel. Spanje was destijds nog geen populaire toeristische bestemming, dus er was weinig bekend over de keuken. Men meende echter dat de Spaanse mensen een voorkeur hadden voor pittig gekruide maaltijden vanwege hun veronderstelde temperament. Om die reden voegden de koks in de kampen rijkelijk sambal toe aan het eten. De Spaanse werknemers vonden het eten soms echter afschuwelijk en er dreigde zelfs een staking waarbij beter eten werd geëist.

Bij Philips vonden veel Spanjaarden werk. Afdelingshoofden werden verplicht om een cursus Spaans te volgen. In het begin moesten Spaanse en Nederlandse medewerkers zich op de werkvloer behelpen met gebarentaal. Na enkele maanden begonnen veel Spanjaarden echter wel hun weg te vinden en konden ze zich enigszins redden.

Hechte gemeenschappen

Na verloop van tijd vestigden veel Spaanse gastarbeiders zich permanent in Eindhoven en andere delen van Nederland. Ze vormden gemeenschappen en droegen bij aan de culturele diversiteit van de stad.