Lange tijd was het Brabants volksvermaak nummer een: de kermis! Je keek je ogen uit. Waar anders zag je een vrouw met een baard en een echte dwerg, kon je je krachten meten bij de kop van jut of je toekomst laten voorspellen door een waarzegster?
Rondjes draaien in de draaimolen, genieten van een mierziete suikerspin of oliebol uit het vet en tot slot een zuurstok mee naar huis; ook dat hoort bij kermis. De kermistraditie gaat eeuwen terug; veel is veranderd, maar verbazing, spanning en genieten blijven bij kermis horen.
Kermis in Sint-Michielsgestel
beeld: opnames van de familie Leemans, collectie BHIC nr. LEE-032
Gezelschap jongeheren met een glaasje bier rondom een bord 'Heeswijk Hoe wij kermis vieren'. De foto is gemaakt bij café Van Oorschot of het café tegenover Cunera. Heeswijk ca. 1922
foto: fotograaf onbekend, collectie BHIC nr. DCHSW-000010
In een tijd waarin veel mensen in een strak keurslijf zaten, zorgde de kermis voor het doorbreken van de sleur. Je kwam er nog eens in contact met een meisje (of jongen), waarmee je dan gelijk de spiegelgladde dansvloer op kon om een dansje te wagen. Iets waar de jeugd de rest van het jaar alleen maar van kon dromen. En wat te denken van de 'rariteiten' op zo'n kermis? Voor je het wist, stond je oog in oog met een slang van enkele meters lang...
Artikel over de Goirlesche Kermis uit 1928
krantenbericht: Nieuwsblad van het Zuiden, 23-06-1928, via Delpher.nl
"Vlak daarbij bevindt zich het tentje van den heer Plut; deze heeft een een slang van verscheidene meters lengte [...] Een lieftallige dame werkt er mede als met een speelpopje. Een wonder van dressuur."
Overigens was niet iedere exploitant zo'n eeuw geleden welkom om zijn kraam op de plaatselijke kermis te zetten. In het Dagblad van Noord-Brabant van 29 juni 1928 liet de burgemeester van Rijsbergen bekend maken dat een hele rij aan muzikanten, kraamhouders en kooplieden daar dat jaar niet welkom waren...
De kermis viel vaak samen met een voor- of najaarsmarkt en voor veel mensen was dat het hoogtepunt van het jaar. De lokale autoriteit en de kerk was soms minder te spreken over al die losbandigheid. Tijdens de kermis werd namelijk gefeest en gedanst, en gingen mensen zich regelmatig te buiten aan veel eten en drinken.
Het vermaak en de attracties waaraan we nu denken bij de kermis, ontstaan in de loop van de negentiende eeuw. Met een draaimolen, toen nog getrokken door paardjes, een stoomcarroussel en een zweefmolen ging het steeds sneller, hoger en harder.
Op de kermis is het altijd feest.
Ben je op de kermis al geweest?
Draaien op de molen,
vissen aan de kraam.
Oliebollen eten,
zullen we maar gaan?
Kermisversje
In Brabant kennen veel dorpen en steden zo hun eigen kermistradities en -gewoontes. Zo weten ze in Luyksgestel wat 'repen' is en rijden ze er net als in Berkel een kermis-wielerronde; speelt het gilde nog altijd een hoofdrol tijdens het Bakelse 'vogelschieten'; is Bergen op Zoom sinds jaar en dag de thuisbasis van veel kermisexploitanten en kent de Tilburgse kermis een Roze Maandag.
Bekijk de tradities en oude kermisbeelden in meer Brabantse plaatsen in het artikel Brabantse kermis op de kaart.
Snoepen van een suikerspin op de kermis in Schijndel, 1979
beeld: Smalfilmclub Cine '75, collectie BHIC nr. SAL-010
Op 5 jan. stond er een filmpje op van 50 jaar marechaussee in Budel. Ik kan het niet meer vinden.
Is er geen zoekfunctie meer?
Dank voor je reactie en vraag, Harry. Kun je iets meer over het filmpje vertellen dat je gezien hebt? Was dat op deze website (www.brabantinbeelden.nl) of ergens anders?
Inderdaad zit er (nog) geen zoekfunctie op deze website.
Ik hoor graag meer over het filmpje van je. Hopelijk kan ik je er dan alsnog aan helpen. Nogmaals bedankt!
kijk op de website fransrientjes.nl voor een jaar lang Lambertuskermis Hengelo Ov
Wat leuk om die mooie en vrolijke beelden ook uit een andere provincie te zien. Hartelijk dank voor je reactie, Frans!
